Khải ngồi trước tấm bia và đọc dòng chữ ngắn gọn: “Một nữ giao liên người thành thị bí danh Phương (không rõ tên thật) hy sinh trong trận bom ngày
Từ lâu, từ trong ngục, cô đã hình dong ra anh đúng là người như thế. Cùng lúc ấy, tiếng súng nổ ở con phố bên cạnh. Ánh đèn mờ mờ chỉ đủ xác định vị trí chỗ ngồi của chủ tọa. Anh không sợ hy sinh, gian khổ, giản dị, trung thực.
Khải cười: “Cuộc họp nào chẳng như thế”. Cô dành linh giác đó cho Khải, giúp anh vượt qua phút giây tử sinh. Một tích tắc thôi, sự mách bảo, cảm nhận của cảm quan thứ bảy, nhưng điều đó quan trọng biết bao để thoát khỏi sự vây bọc của kẻ thù và hoàn thành nhiệm vụ.
Người tài xế hon-đa chỉ tin những đồng đội của mình, họ sẽ không bao giờ quên anh. Chẳng nhẽ Phương đã hy sinh chỉ một ngày sau khi họ gặp nhau. Họ đứng đối diện nhau, trên đầu phi cơ địch quần thảo, căn hầm tối đen, ánh đèn dầu lèo tèo. Khải hoàn thành nhiệm vụ và thoát đi trên con đường ngược chiều.
Cô cũng thường nhắc nhỏm các đồng đội mình trước các trận đánh. Người ta lại bảo: “Cô ấy nằm hầm chục năm, anh không tin sao”. Hẳn vị cán bộ đi cùng biết cô tên gì ở đâu, giả tỉ thế đi, nhưng ông ấy cũng đã hy sinh trong trận bom rồi. Ánh mắt chia ly thực sâu đậm.
Em đã có được anh”. Cậu muốn xuống coi, nhưng mẹ bảo: “Đã gọi bí mật, sao coi được chứ”. Ánh mắt không nói gì về chuyện riêng tây. Cậu con trai ngờ ngạc. Người đồng đội lái hon-đa chở anh đi hôm ấy, được tăng cường từ lưới khác, sau này ngã xuống, mà người ta chỉ biết gọi anh bằng bí danh.
Trận đánh đã diễn ra đúng theo thời kì đã tính hạnh, ngoài trừ một sự điều chỉnh ở phút cuối. Song, nếu có tiếng súng trong cư xá lúc nửa đêm, đội tuần tiễu của địch sẽ nghe thấy ngay và lập tức chúng chặn con phố trước khu cư xá.
Về đến nhà, Liên hỏi: “Anh đi với bạn bè vui chứ?”. Cô là người của cứ, hay từ thị thành đến? Người bắc vào, hay người Nam Bộ? Anh chỉ biết đôi mắt như nhìn thấu tâm can của con người. Mọi lần, Khải không suy ngẫm gì nữa mà tập kết vào trận theo kế hoạch vạch ra.
Con phố là đường một chiều. Hắn kịp rút súng ra khi thấy động trên mái nhà, nhưng Khải còn nhanh hơn thế. Những ai có mặt trong cuộc họp đêm hôm ấy? Sẽ không ai giải đáp được cho Khải điều này. Không phải ánh mắt tình. Khải bảo: “Em đi bao lần rồi, có gì mới đâu.
Tên Năm nhìn Khải, sợ hãi và tuyệt vọng. Khải chỉ biết đôi mắt trong góc hầm sẽ đi theo anh trong những ngày khó khăn sắp đến. Một đôi nhà văn muốn đi thực tại mặt trận xưa. Vài người trong số họ từng ở địa đạo, viết những bài thơ, bài phê bình trước hết của sự nghiệp. Đôi mắt nhìn anh, nghiêm nghị, như một lời nhắc nhở:hãy cẩn trọng. Mọi chuyện đã qua rồi. Bao dung, nhưng cũng nghiêm khắc quá.
Khải đứng lặng. Khải bảo: “Cuộc họp ấy như thế nào? Cô đứng ở đâu?”.
Liên phải uống 50 thang thuốc bổ để đủ sức đứng vững trong đám cưới. Anh chìm đắm trong ngày tháng gian khổ và như tìm thấy dòng suối mát của năm tháng hòa bình. Anh trả lời: “Liệu các nhà văn có thể tìm được tên thật của các nhân vật của mình hay không?”. Họ sửng sốt thấy mầu xanh đã phủ xanh vùng đất chết năm xưa.
Liên gật đầu: “Em cũng thế. Anh nhâm nhi điếu thuốc vấn, suy ngẫm đủ điều, suốt đêm chỉ chớp mắt được chút đỉnh. Phải, hắn đã chuẩn bị cái chết cho chính hắn. Một nhà văn bút danh Trang Dương thậm chí đã viết bút ký dài đưa tên của Khải vào trong đó như một nhân chứng quan yếu! Khải ngại quá: “Củ Chi này ai chẳng là nhân chứng cơ chứ”. Anh nhận ra một cái bẫy. Liên, một cựu tù binh Côn Đảo, bảo anh: “Tôi dự cuộc họp ấy, tôi chính là cô gái ấy, anh tin không?”.
Họ ít khi để lộ giọng nói của mình. Cu cậu không thích xem phim chiến tranh, chỉ thích đọc tiểu thuyết lãng mạn, đánh cờ vua. Liên không ngờ ánh mắt của mình lại để ấn tượng sâu đậm trong Khải đến thế. Cẩn thận đến thế”. Tháng mới rồi, theo các bạn cựu chiến binh ở ngoài Hà Nội vào, Khải đi lên Củ Chi. Ánh trăng vẫn cố sáng một điều gì đó anh vẫn còn chưa nhìn thấy hết.
Anh lưu giữ ánh mắt lạ trong ký ức của mình, như một kỷ niệm, một lời tâm sự không bằng lời nói. Các cô gái Củ Chi thật khỏe khoắn, vui vẻ. Trong đoàn có vài cô xinh lắm, để anh mở máy tính cho xem hình nhé”.
“Lúc này, khúc quanh trong khu cư xá rất vắng” - cơ sở nói. Anh lặng cả người đi. Thú thực, Liên không dám chắc mình có phải người con gái đó hay không. Liên nói: “Anh đừng bao giờ nhìn cô gái khác như đã nhìn em nhé”. “Làm gì mà anh nhìn kỹ thế!” - họ thường trinh nữ nói với Khải như vậy.
Bất giác, Khải nhìn vào mắt vợ. Đương nhiên, chỉ bằng ánh mắt thôi. Khải nằm lại ở một gia đình ngoại thành chờ ra Củ Chi. Thỉnh thoảng, vợ chồng Khải đưa con về lại Củ Chi chơi. Khải nói: “Anh thật may mắn”. Liên cười bảo: “Biết tên anh chạy xe hon-đa thì đứa con đầu lòng mình sẽ đặt tên của anh ấy, dù gái hay trai”.
Và, sự không thể xác định “ánh mắt” kia của ai, là ai, gắn với điều có thật trong cuộc chiến: sao đội viên an ninh đã hy sinh âm thầm và mãi mãi vô danh. Anh cứ đi tìm, cứ hỏi. Liên nói “Em yêu anh, thế thôi”. Thông cũng có tức thị giao thông đó. Thốt nhiên ngẩng lên, Khải nhìn thấy một vài mắt rất sáng, xanh biêng biếc, cuối đường hầm. Nhưng nó là gì? Anh chưa biết được.
Anh chỉ muốn biết ánh mắt đó của ai. Chẳng lẽ một lời cám ơn cũng không được sao. Điều anh ít khi làm. Vốn là kẻ không chịu được gian khổ, đã chiêu hồi quán địch nên tên này biết nhiều hoạt động của ta. Điều tệ hại hơn là để lập công, hắn đã chỉ điểm cả những người vô tội, những người không cung cấp tiền bạc để hắn tiêu, dù họ không phải là người hoạt động. Anh làm điều gì sai chứ.
Truyện nhẹ nhàng nhưng vẫn tải được một thông điệp nữa, quan yếu cho nhiều thế hệ, khi người cha đã đi qua chiến tranh nói với con mình “Dưới chân con là lịch sử”. Nhiều người hy sinh. Hãy gọi anh ấy là Thông đi. Điều đó anh đã không đề cập đến. Năm 1968”. Đám cưới diễn ra trong sự vui của bạn bè.
8-2013 CHÂU QUỲNH. Họ đều có những đôi mắt sáng, đôn hậu. Khải gật đầu. Anh không thể quên. Hắn trở về nhà trong khu cư xá muộn hơn ngày thường chừng vài tiếng đồng hồ. Ánh mắt rốt cục của cô đấy sao? Cô đã linh cảm thấy điều gì đó bất ổn. Khải mở bản đồ, xem lại lần nữa. Đội biệt động của anh được tập huấn để nhận nhiệm vụ mới.
Liên bảo: “Thấy em già rồi phải không?” Khải nói: “Không phải! Anh nhìn thấy lửa ấm trong mắt em”. Anh chẳng thể tìm được căn hầm nơi diễn ra cuộc họp.
Khải bảo: “Cho dù sự hy sinh là có thật, nhưng quờ quạng chúng tôi đều mang bí danh, và tên họ của một người nào khác”. Những phương án được thảo luận kỹ, cuối cùng, Khải chọn phương án đánh trực diện, nguy hiểm nhất, nhưng cũng an toàn nhất. Anh nhẹ nhõm ôm lấy vợ và họ cùng yên lặng. Suốt mấy năm trời, anh đã đi khắp Củ Chi, vừa thăm lại chiến trường vừa đi tìm người ân nhân của mình.
Khải sẽ tiếp cận tên Việt gian ngay tại nơi ăn chơi cờ bạc của y trong một ngôi nhà ở cuối khu cư xá sĩ quan vốn được bảo vệ nghiêm ngặt. “Anh còn nghi ngờ gì không?” - vợ anh hỏi. Trong đêm tối ấy, anh nhớ mãi. Hôm sau, trong vai người đi mua sắn, anh lên chiếc xe của cơ sở đi ra Củ Chi. Anh không thể biết ánh mắt nhìn anh là của ai.
Ôi thế cục và văn chương đều phức tạp nhỉ. Anh không muốn làm chồng cô. Không muốn biết nhiều, sợ sau bị bắt, lỡ lại khai ra thì sao. Ngôi mộ được sơn vôi ve đẹp và lửa hương không dứt.
Cây Thông trên đồi cao. Bất giác, Khải cũng nhìn vào đôi mắt kia. Một nữ nhà văn tên Hải hỏi Khải: “Có cách nào tìm được tên thật của cô giao liên này không?”. Người ta thường linh cảm trước cái chết của mình, tên Năm cũng vậy.
Đám cưới xong, anh đưa nàng đi trăng mật ở Đà Lạt, ở Mũi Né. Chuyện cũ nhắc lại làm chi. Khải bảo: “Dưới chân con là lịch sử”. *** Thông đã 20 tuổi, học giỏi, ngoan. Liên bảo: “Dưới chân con là những căn hầm bí hiểm và địa đạo”. Họ đưa con đi dạo quanh những đồi mì. Cô cười và bảo anh rằng cô chưa bao giờ làm giao liên, chưa bao giờ xuống hầm. Khải kể với vợ: “Thậm chí anh ấy không biết tên lưới của mình là gì.
Từ góc khuất nhất, đôi mắt nói lên mọi điều. Mọi người lại bảo: “Nhân vật văn chương là hư cấu, còn ngôi mộ này có thật cơ mà”.
Cô ấy chồng con rồi. Cuộc họp trong phòng tối, theo nguyên tắc, mọi người đều bịt mặt. Khải bảo: “Đúng là em rồi. Tên Năm đền tội sau khi gây ra nhiều tội.
Dù nhiều lần bắn tin cảnh cáo với vợ của y, nhưng tên này thẳng thớm gây nhiều tội ác để lập công, kiếm tiền chơi bời cờ bạc. Anh phải cẩn thận với điều đó. Vợ y cũng đã bỏ y để về ở với ngoại đã mấy tháng nay.
Họ hướng về tương lai. Tới địa đạo, anh được bố trí nghỉ ngơi và dự cuộc họp bàn về tình hình địch tăng cường đàn áp người tình nước, nhiệm vụ của đội là bàn kế hoạch để trừng phạt tên Năm, một tên Việt gian trong quận.
Chính tại đây, tên Năm thường chủ quan, nhất là khi thua bạc. Anh chẳng bao giờ nhầm lẫn điều gì”. Đội biệt động của anh người còn kẻ mất, cảnh quan cũng đổi thay sau bao tháng năm. Nhiều đồng đội và lãnh đạo của anh đã hy sinh.
Khải nổ súng và rời khỏi khu cư xá sĩ quan bằng cách vượt tường rào ra ngoài, lên chiếc xe máy đợi sẵn. Cô bị địch tra tấn thảm khốc và với cô được trở về đô thị cũng đã là điều mong ước lớn nhất rồi.
Minh họa: THÀNH CHƯƠNG Truyện làm cho người đọc tin ở sự đã có thật ở lối kể, ngồi không khí truyện, ở các chi tiết đời thường sau chiến cuộc. Liên trách chồng: “Vui thế này mà không bảo em đi cùng”. Lời bình của Nhà văn NGUYỄN VĂN THỌ Những ngày ngắn ngủi ở chiến khu với Khải lại là một kỷ niệm khó quên. Lần này, đôi mắt trong hầm tối như nhìn vào giữa tâm hồn anh, tựa ánh trăng xuyên qua đám mây mù mịt.
Chiến tranh đã kết thúc. *** Cơ sở điều nghiên, cung cấp cho Khải tên và địa chỉ của đối tượng tên Năm, kẻ cần thi hành án. Giờ đánh trận đã điểm. Khải thanh minh. Mọi người kêu lên.
Nhiều đồng đội của họ hy sinh. Liên nói vanh vách. Khải trở về thị thành. Vợ anh đồng ý, dầu đó lại cũng chỉ là một bí danh. Thế cục hoạt động của Khải như có một giác quan mách bảo, trước sự bình an hay hiểm, anh nhận ra rất nhanh.
*** Chiến tranh chấm dứt, Khải về thăm lại chiến khu. Thậm chí anh hỏi luôn cô phó bí thơ xã: “Có cuộc họp như thế, em có dự không nhỉ?”. Trên chuyến xe trở về đô thị, Khải trầm mặc mãi. Anh bảo: “Họ mời mình anh, xe hết chỗ”. Mà sao bỗng nhiên Khải đột thấy một câu hỏi cứ như mầm cây mọc trong anh: “Liệu có phải Phương đã đứng trong góc hầm hôm đó không nhỉ?”.
Thốt nhiên từ đâu thăm thẳm lại hiện lên trong anh đôi mắt trong vắt năm nào và Khải thấy lòng anh ấm áp. Họ như hai người bạn thân từ lâu, cũng có thể như những người thương cố dành cho nhau ánh sáng của hy vọng và sự thân yêu trong lúc chia ly. Một người con gái ư? Anh dám chắc cuộc họp chỉ một người con gái hay không? Tên họ ư? Điều ấy rõ là chỉ người trong lưới của cô mới biết được.
Hắn hiểu người đứng trước hắn đã nắm lấy thắng lợi trong cuộc đấu rút cuộc. Khi Năm rời khỏi chiếu bạc về nhà, cũng là lúc đội tày của địch bắt đầu đi tuần trên con đường cách khu cư xá một con phố! thoạt đầu, mọi việc tưởng không liên hệ gì nhau, bởi nơi xảy ra trận đánh còn cách xa con đường kia một con phố.
Khải tin cả hai: tình ái hôm nay và ánh mắt hôm qua. Khải thường nhìn vào mắt vợ mình rất lâu. Ánh mắt trong veolà tên truyện, cũng là một chi tiết huyền ảo nhưng không hoang đường, bởi nó gắn vào nhiều chi tiết thật, tải một sự thực trong cuộc chiến giành độc lập thống nhất: mỗi chiến công của một cá nhân chủ nghĩa đều có sự đóng góp của đồng đội. Khi cuộc họp chấm dứt, tổ của Khải được giao nhiệm vụ, mọi người ra về theo các đường hầm khác nhau.
Chuyến đi ấy, Khải bất thần thấy một ngôi mộ nhỏ. Khải tin rằng, anh đã hoàn tất nhiệm vụ khó khăn nhờ sự nhắc nhở của người con gái ấy.
Thông tin chỉ rõ, mỗi khi tham dự vào chiếu bạc, Năm thường sạch túi. Họ nhìn nhau và cả hai đều hiểu rằng phải chấp nhận mạo hiểm, cuộc sống không có gì là hoàn hảo và thuận buồm xuôi gió.
Khải nghĩ cuộc tình của họ kéo dài hàng thập kỷ để đến được ngày rút cuộc. Anh cũng không nghĩ tới chuyện yêu đương gia đình trong giờ phút tử sinh. Liên lại hỏi: “Anh có tìm thấy gì mới không? Trong đoàn có cô nào xinh không!”.
Trong đó có một cô giao liên bí danh Phương, người thành phố. Liên thấy chồng mình thật đáng yêu. Anh không biết cả bí danh lẫn tên thật của họ. Lần đầu tiên anh mới biết sau ngày anh rời khỏi cứ đã có trận đánh lớn diễn ra. Mọi tâm tính của Khải và kế hoạch hoàn thành.
Lần này, linh cảm cho biết anh gặp một việc quan yếu, nằm ngoài dự định. Họ ngồi bên nhau xem từng bức ảnh.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét